Νέα όπλα για τον καρκίνο του προστάτη
Με τρία νέα φάρμακα θα εμπλουτιστεί τους προσεχείς μήνες το θεραπευτικό οπλοστάσιο εναντίον του προχωρημένου καρκίνου προστάτη ο οποίος έχει αναπτύξει αντοχή στις ορμονικές θεραπείες. Τα φάρμακα αυτά πήραν τον τελευταίο χρόνο το «πράσινο φως» από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για ευρεία διάθεση στα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης και σύμφωνα με τους ειδικούς μπορούν να χαρίσουν πρόσθετη, καλής ποιότητας ζωή στους ασθενείς. Ο καρκίνος του προστάτη είναι ο συχνότερα διαγνωσμένος καρκίνος στουςάνδρες και αποτελεί την τρίτη αιτία θανάτου λόγω καρκίνου, μετά τον καρκίνο του πνεύμονα και του παχέος εντέρου. Υπολογίζεται ότι στην Ευρώπη καταγράφονται ετησίως περίπου 370.000 νέα κρούσματα, ενώ 90.000 άντρες χάνουν τη ζωή τους εξαιτίας του. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η συχνότητά του αναμένεται να τριπλασιαστεί έως το 2030, εξαιτίας της συνεχούς αύξησης του προσδόκιμου επιβίωσης των ανδρών.
Όπως εξηγεί ο κ. Χρήστος Ν. Παπανδρέου, αναπληρωτής καθηγητής Παθολογίας-Ογκολογίας στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλίας, διευθυντής της Πανεπιστημιακής Ογκολογικής Κλινικής στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Λάρισας και τ. Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας – Ογκολογίας στο Πανεπιστήμιο του Τέξας – Αντικαρκινικό κέντρο MDAndersonστο Χιούστον, ο καρκίνος του προστάτη μπορεί επί πολλά χρόνια να μην προκαλέσει συμπτώματα στους ασθενείς ή να προκαλέσει άτυπα (μη ειδικά) συμπτώματα από το κατώτερο ουροποιητικό, που δεν υποψιάζουν τους πάσχοντες.
Έτσι, στους περισσότερους άντρες η διάγνωση του καρκίνου του προστάτη γίνεται τυχαία, στο πλαίσιο καθιερωμένου τσεκ απ που περιλαμβάνει ουρολογική εξέταση και εργαστηριακές αναλύσεις, όπως το ειδικό προστατικό αντιγόνο (PSA).
«Σε προχωρημένο στάδιο, οι ασθενείς συχνά έχουν συμπτώματα από το κατώτερο ουροποιητικό σύστημα (δυσκολία στην ούρηση, συχνουρία, αιματουρία, αίσθημα ατελούς κένωσης κύστης κ.λπ.) ή από τις μεταστατικές εστίες (συνηθέστερα, έντονα οστικά άλγη) ή συστηματικά συμπτώματα (απώλεια βάρους, καχεξία)», λέει. «Την εξέλιξη της νόσου προδιαγράφουν η βιολογία του όγκου (δηλαδή η επιθετικότητά του) και η εξάπλωσή της στον οργανισμό».
Η αντιμετώπιση
Όταν η νόσος είναι εντοπισμένη μέσα στον προστάτη αδένα, η ριζική προστατεκτομή και η ακτινοθεραπεία αποτελούν τις θεραπείες εκλογής. Όταν το νεόπλασμα επεκτείνεται στην περιοχή /όργανα έξω από την κάψα του προστάτη ή είναι μεταστατικό, η ορμονοθεραπεία (μόνη ή σε συνδυασμό με ακτινοβολία) αποτελεί την καθιερωμένη θεραπευτική προσέγγιση.Η ορμονική θεραπεία έχει ως στόχο είτε να μειωθεί η παραγωγή της τεστοστερόνης είτε να δεσμευθούν οι υποδοχείς ανδρογόνων στα καρκινικά κύτταρα, και έτσι να αναχαιτιστεί η δράση της τεστοστερόνης που οδηγεί σε περαιτέρω ανάπτυξή των νεοπλασματικών κυττάρων.
Ωστόσο, «οι οκτώ στους δέκα ασθενείς παύουν να ανταποκρίνονται στην ορμονική θεραπεία μετά από κάποιο διάστημα, δηλαδή τα καρκινικά κύτταρα αποκτούν αντοχή», επισημαίνει ο κ. Παπανδρέου. Όταν συμβεί αυτό, το επόμενο θεραπευτικό βήμα είναι σήμερα η χημειοθεραπεία. «Ηδοσεταξέλη αποτελεί την καθιερωμένη θεραπεία πρώτης γραμμής για αυτούς τους ασθενείς, παρέχοντας αύξηση της συνολικής επιβίωσης. Παρόλα αυτά, μετά την ολοκλήρωση της χημειοθεραπείας, η νόσος μπορεί να υποτροπιάσει και μέχρι πρόσφατα, δεν υπήρχε ενδεδειγμένη θεραπεία δεύτερης γραμμής», εξηγεί ο κ. Παπανδρέου.
Μετά τη χημειοθεραπεία
Το κενό αυτό έρχονται να καλύψουν τα νέα φάρμακα, τα οποία σήμερα είναι η καμπαζιταξέλη, η οξική αμπιρατερόνηκαι η δενοσουμάμπη. Η καμπαζιταξέλη είναι μία νεώτερης γενιάς ταξάνη, η οξική αμπιρατερόνη είναι ειδικός αναστολέας σύνθεσης των γενετικών ορμονών και η δενοσουμάμπη είναι ένα ανθρώπινο μονοκλωνικό αντίσωμα που δρα κατά των μηχανισμών οστικής καταστροφής.
Η καμπαζιταξέλη και η οξική αμπιρατερόνη «απέδειξαν στις κλινικές μελέτες αύξηση επιβίωσης, ενώ η δενοσουμάμπη βοηθά στη μείωση των οστικών επιπλοκών τόσο της ορμονικής θεραπείας όσο και της μεταστατικής οστικής νόσου», προσθέτει ο κ. Παπανδρέου. Εκτός από αυτά τα φάρμακα, εκκρεμεί η έγκριση στην Ευρώπη του Sipuleucel-T, ενός εμβολίου για αυτόλογη κυτταρική ανοσοθεραπεία, το οποίο έχει ήδη εγκριθεί για διάθεση στις ΗΠΑ.
Σε εξέλιξη βρίσκονται βέβαια και πολλές άλλες μελέτες με ερευνητικά φάρμακα ενώ αναμένεται η έγκριση για δύο τουλάχιστον από αυτά, του ΜDV3100, ενός ειδικού και ισχυρού αναστολέα του υποδοχέα ανδρογόνων και του ραδιενεργού ισοτόπου α-ακτινοβολίας (του Radium-223) που έδειξαν βελτίωση της επιβίωσης σε σχέση με εικονικό φάρμακο και βρίσκονται υπό έλεγχο από τον Αμερικανικό Οργανισμό Φαρμάκου.