Γυμναστική κατά του καρκίνου
Καθώς οι γυναίκες κινούνται στους ρυθμούς της αεροβικής στο Κέντρο Ολοκληρωμένης Ιατρικής Βendheim, στο Μανχάταν, παρατηρεί κανείς ότι αυτό δεν είναι συνηθισμένο μάθημα γυμναστικής. Μία γυναίκα λέει στην προπονήτρια Ντόνα Γουίλσον ότι έλειψε μερικές μέρες επειδή ήταν καταβεβλημένη από τα νέα αντικαρκινικά φάρμακά της. Άλλες φορούν πολύχρωμες κορδέλες γύρω από τα μπράτσα τους: είναι επίδεσμοι που πιέζουν το δέρμα τους και στόχο έχουν να τις προστατεύσουν από το λεμφικό οίδημα- την επώδυνη διόγκωση του χεριού που παρατηρείται έπειτα από εγχείρηση για καρκίνο του μαστού.
Επιχορηγούμενο από το Κέντρο Καρκίνου Μemorial Sloan-Κettering, στη Νέα Υόρκη, το συγκεκριμένο πρόγραμμα για ασθενείς με καρκίνο εφαρμόζεται εδώ και αρκετό καιρό και έως πρότινος ήταν το μοναδικό στο είδος του. Τα τελευταία χρόνια όμως, έπειτα από τη δημοσιοποίηση μελετών που έδειξαν ότι η γυμναστική μπορεί να αποδειχθεί χρήσιμη στην καταπολέμηση των επιπτώσεων του καρκίνου, γυμναστήρια και κέντρα φυσικής κατάστασης στις ΗΠΑ άρχισαν να μιμούνται το παράδειγμά του, σύμφωνα με την εφημερίδα «Νιου Γιορκ Τάϊμς».
Τα προγράμματα
Τα γυμναστήρια αυτά ανταποκρίνονται στη μικρή αλλά ολοένα αυξανόμενη ζήτηση για προγράμματα τα οποία έχουν σχεδιαστεί όχι μόνο για να επιταχύνουν την ανάρρωση αλλά και να καταπολεμήσουν την κούραση από τη χημειοθεραπεία, τη διόγκωση του λεμφικού οιδήματος και την απώλεια του μυϊκού τόνου που επιφέρει ο καρκίνος. Βέβαια πάντοτε υπήρχαν αθλητικοί ασθενείς οι οποίοι παρέμεναν δραστήριοι, ακόμα και ανταγωνιστικοί, έπειτα από τη διάγνωσή τους. Ένα πρόσφατο, υψηλού επίπεδου παράδειγμα είναι ο Έρικ Σαντό, ο 24χρονος Αμερικανός πρωταθλητής της κολύμβησης, ο οποίος αποφάσισε να αναβάλει τη θεραπεία του για καρκίνο των όρχεων, μέχρις ότου αγωνιστεί στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Πεκίνου (σ.σ: έφτασε μέχρι τον ημιτελικό των 200 μέτρων πρόσθιο).
Η νέα τάση
«Κάποτε υπήρχε η αντίληψη ότι εφόσον κάνεις θεραπεία, πρέπει να είσαι στο κρεβάτι», λέει η αρχιτέκτων Παμ Γουάιτχεντ, που πάσχει από καρκίνο της μήτρας και ίδρυσε το Πρόγραμμα Τriumph Fitness σε γυμναστήρια της Καλιφόρνιας. Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι ογκολόγοι «συνταγογραφούν» τη γυμναστική, παρακινώντας τους ασθενείς τους να ασχοληθούν με όποια δραστηριότητα αντέχουν: ελαφρύ περπάτημα, απλές διατάσεις, άσκηση με ελαστικούς ιμάντες.
«Άρχισα να συνιστώ τη συστηματική γυμναστική το 1992, εποχή κατά την οποία δεν γυμνάζονταν πολλοί ασθενείς με καρκίνο», λέει η δρ Αλεξάντρα Χέερντ, χειρουργός μαστού στο Μemorial Sloan-Κettering, η οποία εφαρμόζει ένα πιλοτικό πρόγραμμα αποκατάστασης που περιλαμβάνει άσκηση. «Εάν εκείνη την εποχή ερχόταν μια ασθενής να με ρωτήσει για την άσκηση, θα της έλεγα ότι στην πραγματικότητα δεν έχω πληροφορίες να της δώσω. Τώρα όμως, τα πράγματα έχουν αλλάξει».
Οι περιορισμοί
Η Αμερικανική Εταιρεία Καρκίνου σε έκθεσή της για τη διατροφή και την άσκηση κατά τη διάρκεια και μετά τη θεραπεία για τον καρκίνο, η οποία δημοσιεύθηκε τέλη του 2006 στην επιθεώρησή της «CΑ: Α Cancer Journal for Clinicians», παραθέτει μερικούς παράγοντες που πρέπει να προσέξουν οι πάσχοντες από καρκίνου. Οι παράγοντες είναι οι εξής:
- Όσοι έχουν σοβαρή αναιμία, πρέπει να καθυστερήσουν την άσκηση μέχρις ότου βελτιωθεί η αναιμία τους.
- Όσοι έχουν εξασθενημένο ανοσοποιητικό, πρέπει να αποφεύγουν τα δημόσια γυμναστήρια και άλλους δημόσιους χώρους μέχρις ότου επιστρέψουν σε ασφαλή όρια τα επίπεδα λευκών αιμοσφαιρίων στο αίμα τους.
- Όσοι έχουν υποβληθεί σε μεταμόσχευση μυελού των οστών, πρέπει να αποφεύγουν τα δημόσια γυμναστήρια και άλλους δημόσιους χώρους για ένα έτος μετά τη μεταμόσχευση.
- Όσοι ταλαιπωρούνται από έντονη κούραση λόγω της θεραπείας τους, μπορεί να μην αντέχουν να ακολουθήσουν ένα πρόγραμμα ασκήσεων. Προτιμότερο είναι να παροτρύνονται να κάνουν καθημερινά, επί 10 λεπτά, διατάσεις (στρέτσινγκ).
- Όσοι υποβλήθηκαν σε ακτινοθεραπεία, δεν πρέπει να εκθέτουν σε χλώριο το δέρμα τους (λ.χ. κολυμπώντας σε πισίνες με χλωριωμένο νερό).
- Όσοι φέρουν ενσωματωμένους καθετήρες, πρέπει να αποφεύγουν το νερό ή άλλη έκθεση σε μικρόβια που μπορεί να οδηγήσει σε λοιμώξεις. Πρέπει επίσης να αποφεύγουν την προπόνηση με αντίσταση στους μυς της περιοχής του καθετήρα, για να αποφύγουν την εκτόπισή του.
- Οι πάσχοντες από σοβαρές περιφερειακές νευροπάθειες ή αταξία (έλλειψη συντονισμού των κινήσεων), μπορεί να έχουν μειωμένη ικανότητα χρήσης των προσβεβλημένων άκρων, λόγω αδυναμίας ή απώλειας της ισορροπίας. Οι ασθενείς αυτοί μπορεί να κάνουν πιο εύκολα στατική ποδηλασία από ό,τι να περπατήσουν σε κυλιόμενο διάδρομο.
- Εάν ένας ασθενής δεν γυμναζόταν καθόλου πριν από τη διάγνωση, καλό είναι να ενθαρρύνεται να αρχίσει τη γυμναστική κάνοντας σύντομο περπάτημα, με προοδευτική αύξηση της διάρκειας και της έντασής του.
- Εάν γυμναζόταν τρεις φορές την εβδομάδα, ίσως πρέπει να ενθαρρυνθεί να γυμνάζεται εφεξής πέντε.
- Ιδιαίτερη προσοχή απαιτεί η εξαιρετικά έντονη άσκηση, διότι μπορεί να αυξηθεί ο κίνδυνος λοιμώξεων και τραυματισμού.
Οι μελέτες για τα οφέλη από την ήπια άσκηση
Οι μελέτες που έδειχναν πως όσοι άνθρωποι είναι δραστήριοι και τρέφονται υγιεινά έχουν λιγότερες πιθανότητες να αναπτύξουν καρκίνο έκαναν μεγάλη εντύπωση στην επιστημονική κοινότητα, η οποία άρχισε να αναρωτιέται τι αντίκτυπο μπορούσαν να έχουν η γυμναστική και η υγιεινή διατροφή σε άτομα που ήδη έχουν αναπτύξει τη νόσο, κατά τον δρα Τσαρλς Φακς, ογκολόγο στο Ίδρυμα Καρκίνου Dana Farber, στη Βοστώνη, ο οποίος μελετά τη συσχέτιση καρκίνου και γυμναστικής. Τα τελευταία οκτώ χρόνια υπάρχει πληθώρα μελετών για τη γυμναστική και τον καρκίνο, ενώ κατά το παρελθόν ήταν λιγοστές. Μεταξύ των νεωτέρων περιλαμβάνεται μία που χρηματοδοτήθηκε από το Εθνικό Ίδρυμα Καρκίνου (ΝCΙ) των ΗΠΑ το 2006, από την οποία ερευνήθηκαν οι επιδράσεις της ήπιας γυμναστικής σε ομάδες ασθενών με καρκίνο του μαστού και καρκίνο του προστάτη, οι οποίοι είχαν υποβληθεί σε ακτινοθεραπεία επί έξι εβδομάδες.
Όσοι εθελοντές ακολούθησαν ημερήσιο πρόγραμμα γυμναστικής - διέσχιζαν πεζή ολοένα μεγαλύτερες αποστάσεις και γυμνάζονταν με ελαστικούς ιμάντεςένιωθαν λιγότερη κούραση, ήταν πιο δυνατοί και είχαν καλύτερη αεροβική ικανότητα σε σύγκριση με όσους δεν γυμνάζονταν. Τα ευρήματα αυτά, και άλλα παρόμοια, έχουν επιβεβαιωθεί πολλές φορές. Άλλες μελέτες δείχνουν πως η ήπια άσκηση παρέχει πρόσθετα οφέλη, όπως ενισχυμένη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος και χαμηλότερα ποσοστά υποτροπής. Μελέτες του Dana Farber έδειξαν πως οι πάσχοντες από καρκίνο του παχέος εντέρου δίχως μεταστάσεις, οι οποίοι γυμνάζονται συστηματικά, έχουν 50% χαμηλότερη θνησιμότητα από ό,τι οι καθιστικοί συνασθενείς τους, ανεξαρτήτως του πόσο δραστήριοι ήταν πριν από τη διάγνωση του καρκίνου.